Cảnh giác: Dùng AI “tạo ảnh đã tìm thấy” thú cưng/đồ thất lạc để đòi tiền chuộc

Chỉ cần bạn đăng bài tìm thú cưng hoặc đồ thất lạc lên mạng xã hội, kẻ xấu có thể lấy ảnh đó, dùng AI “chế” ra hình ảnh bối cảnh mới (như đang giữ con vật/đồ vật ở một nơi khác) rồi nhắn tin đòi cọc trước để “giữ hộ” hoặc “trả lại”. Nhiều nạn nhân chuyển tiền xong thì bị chặn liên lạc. Hiện tượng này đã được ghi nhận tại nhiều nơi trên thế giới và đang xuất hiện với người dùng Việt.

Cảnh giác trước một chiêu lừa mới đang bùng phát trên mạng xã hội: kẻ gian lợi dụng công nghệ AI để “tạo” ra những bức ảnh có vẻ như đã tìm thấy thú cưng, xe máy hoặc đồ thất lạc của nạn nhân, sau đó ép chuyển tiền trước với đủ lý do. Đặc biệt là hiện nay Gemini Banana và ChatGPT đã tạo ra ảnh rất thật từ những ảnh có sẵn.

Câu chuyện thường bắt đầu rất đơn giản. Chủ nhân vì sốt ruột đã đăng ảnh thú cưng hoặc tài sản bị mất lên Facebook, Zalo kèm mô tả chi tiết, mong cộng đồng giúp đỡ. Chỉ ít lâu sau, một tài khoản lạ nhắn tin khẳng định “đã thấy” hoặc “đang giữ hộ”, gửi kèm ảnh hoặc đoạn video ngắn cho thấy chú chó, chú mèo hay chiếc xe xuất hiện trong một bối cảnh khác. Nhìn qua, bằng chứng khá thuyết phục: ánh sáng hợp lý, góc chụp khéo, thậm chí có cả biển số hay đặc điểm nhận dạng. Nhưng tất cả có thể là sản phẩm của AI, được tạo ra từ chính những tấm ảnh nạn nhân công khai.

Kịch bản của đối tượng tạo ảnh AI lừa người bị mất đồ chuộc tiền

Kịch bản tiếp theo luôn giống nhau ở một điểm mấu chốt: đối tượng yêu cầu chuyển khoản ngay. Lý do có thể là “tiền cọc để giữ”, “tiền xăng”, “chi phí chăm sóc” hoặc “phí phẫu thuật khẩn” nếu thú cưng bị thương. Chúng khăng khăng hẹn giao sau khi nhận tiền, thúc giục phải làm ngay để “kịp mang về” hoặc “tránh bị người khác lấy mất”. Khi nạn nhân mềm lòng chuyển khoản, cuộc trò chuyện thường kết thúc bằng việc bị chặn liên lạc. Ở biến thể nhắm vào người mất xe máy, kẻ lừa cũng dùng ảnh “xe đang ở bãi” hoặc “đang bị giữ tạm”, yêu cầu đặt cọc để không bị chuyển đi nơi khác. Tất cả đều hướng tới một mục tiêu duy nhất: chiếm đoạt tiền bằng áp lực thời gian và cảm xúc.

Dấu hiệu nhận biết kẻ lừa đảo tạo ảnh bằng AI để lừa tiền chuộc đồ

Dấu hiệu nhận biết của trò lừa này không quá khó nếu bình tĩnh quan sát. Đối tượng luôn tránh gặp trực tiếp trước khi có tiền, né video call có chia sẻ vị trí hoặc chỉ chấp nhận gọi lướt qua vài giây. Ảnh và video gửi tới đôi khi bộc lộ những chi tiết bất thường: bóng đổ không khớp, chữ trên biển quảng cáo méo mó, sợi lông, mắt hoặc móng của thú cưng bị lặp, nền cảnh có những mảng “bệt” thiếu tự nhiên. Tài khoản liên hệ thường mới lập, ảnh đại diện mượn tạm từ nơi khác, còn tên người nhận tiền lại không trùng khớp với người đang nhắn. Khi bị yêu cầu chứng minh rõ ràng bằng cách quay 360 độ, đọc một mã bất kỳ do nạn nhân đưa ra và ghim vị trí, chúng hoặc lảng tránh, hoặc tìm lý do trì hoãn.

Làm sao để tự bảo vệ mình

Ghi nhớ các 3 nội dung sau:

• Chỉ tin khi gặp trực tiếp hoặc video call được với người báo tin.
• Không chuyển tiền trước trong bất kỳ trường hợp nào.
• Giữ lại toàn bộ tin nhắn, số tài khoản, hình ảnh… để trình báo công an nếu bị lừa.

Để tự bảo vệ mình, người dùng nên tuân thủ một nguyên tắc đơn giản nhưng hiệu quả: không chuyển tiền trước dưới bất kỳ lý do nào. Việc xác minh cần diễn ra theo thời gian thực. Hãy yêu cầu đối tượng gọi video ngay, quay toàn cảnh xung quanh con vật hoặc tài sản, đọc một dãy ký tự do bạn cung cấp để chứng minh không dùng ảnh cũ, đồng thời gửi vị trí hiện tại. Nếu người liên hệ từ chối hoặc liên tục trì hoãn, hãy dừng cuộc trao đổi. Cuộc hẹn, nếu có, chỉ nên diễn ra ở địa điểm an toàn như trụ sở công an, bãi xe có bảo vệ hoặc quán cà phê đông người, và nên nhờ người thân hoặc lực lượng chức năng hỗ trợ khi cần.

Kinh nghiệm thực tế cho thấy, cách đăng bài tìm đồ cũng ảnh hưởng lớn tới rủi ro bị lợi dụng. Bạn nên hạn chế công khai thông tin nhạy cảm, cân nhắc gắn watermark chứa số liên hệ lên ảnh để tránh bị tái sử dụng. Với xe máy, đừng vội đưa đầy đủ số khung số máy lên mạng nếu không thật cần thiết. Trong khi chờ tin tức, việc chủ động gõ cửa các đầu mối chính thống như bảo vệ khu dân cư, cửa hàng thú y, trung tâm cứu hộ địa phương hoặc tổ dân phố thường mang lại hiệu quả thiết thực hơn là trông chờ vào những lời nhắn mơ hồ trên mạng.

Trong trường hợp lỡ chuyển tiền, hãy lập tức liên hệ ngân hàng để đề nghị hỗ trợ truy vết giao dịch, đồng thời thu thập và lưu giữ toàn bộ chứng cứ gồm biên lai, ảnh chụp màn hình, liên kết bài đăng và thông tin tài khoản nhận tiền. Việc trình báo sớm với cơ quan công an giúp tăng cơ hội phong tỏa và xử lý. Đừng để cảm xúc dẫn dắt mọi quyết định; kẻ xấu hiểu rất rõ tâm lý nôn nóng và hoang mang của người đang tìm lại tài sản thân yêu, và chúng khai thác triệt để điểm yếu đó.

Chiêu lừa dùng AI để dựng “bằng chứng” không phải câu chuyện tương lai xa vời mà là hiện thực đang diễn ra mỗi ngày. Công nghệ đã giúp ích cho đời sống nhưng cũng mở đường cho nhiều thủ đoạn tinh vi hơn, nhất là những chiêu đánh thẳng vào lòng tin và sự thương yêu thú cưng. Giữ bình tĩnh, kiểm chứng kỹ càng và kiên quyết nói không với mọi yêu cầu chuyển tiền trước chính là tấm khiên hiệu quả nhất. Hãy chia sẻ thông tin này cho bạn bè và người thân để không ai phải trả giá vì một phút yếu lòng.